Olejek tymiankowy ma zastosowanie w medycynie, farmacji, aromaterapii. Często polecany do domowej apteczki i do różnych zestawów olejków. Sama mam go w swoim top 20 olejków do domowej aromaterapii. Tymianek jest też jednym z olejków o silnym działaniu i należy do tzw. Wielkiej Piątki. Tym bardziej warto poznać jego właściwości i zastosowanie.
Olejek tymiankowy biały, olejek tymiankowy czerwony – czyli jak powstaje olejek eteryczny tymiankowy
Bardzo nie lubię tych kolorystycznych określeń olejków eterycznych. Nie wiadomo tak naprawdę co znaczą, bo każdy sprzedawca może sobie nazwać i zdefiniować to jak chce.
W wielu przypadkach wystarcza do identyfikacji olejku nazwa botaniczna rośliny, z której pochodzi. Ale nie w przypadku tymianku ;). Gdyby tymianek umiał mówić, na pytanie o swoje pochodzenie mógłby odpowiedzieć: to skomplikowane ;). Na szczęście nie aż tak bardzo i zaraz to wyjaśnię.
Olejek tymiankowy pozyskiwany jest z różnych gatunków tymianków należących do rodzaju macierzanka. Najczęściej będą to Thymus vulgaris, T. zygis i T. serpyllum. Jednak u tymianków coś innego jest ważniejsze niż gatunek. I nie będzie to część rośliny, jak w przypadku np. cynamonowca cejlońskiego, który daje olejki o różnym składzie chemicznym w zależności właśnie od części, z której się je pozyskuje.
Olejek tymiankowy powstaje w procesie destylacji z parą wodną nadziemnych części rośliny (liści i kwiatów). Dla jego prawidłowej identyfikacji najważniejszy będzie chemotyp rośliny, z której pochodzi.
W skrócie rośliny z tego samego gatunku mogą produkować różne związki chemiczne pod wpływem swoich genów i czynników środowiskowych. Potem człowiek pozyskuje te związki w procesie destylacji i tak powstaje olejek eteryczny. Przy czym tak naprawdę błędem jest mówienie: „naturalny olejek eteryczny”, bo z definicji jeśli coś jest olejkiem eterycznym, to jest to naturalne ;).
Wracając do chemotypu, to najważniejszy w przypadku tymianku będzie chemotyp tymolowy, ale możesz też spotkać olejek tymiankowy o chemotypie linalol, tujanol, karwakrol i inne.
Chemotyp zwykle bierze swoją nazwę od jakiegoś charakterystycznego związku chemicznego (czasem dwóch), który występuje w danym olejku w dużej ilości.
Cena olejku z tymianku jest raczej umiarkowana i jest on łatwo dostępny na rynku.
Olejek tymiankowy i tymol – właściwości prozdrowotne i szerokie zastosowanie
Skupimy się tu na chemotypie tymolowym, czyli olejku bogatym w tymol. Jest to związek chemiczny o charakterystycznym, intensywnym zapachu, który może pojawić się w olejku w formie białych kryształków. Dzieje się tak pod wpływem niskiej temperatury np. przechowywania w lodówce. Przy okazji pamiętaj, że olejki lubią chłód i szczelnie zakręcone buteleczki z ciemnego szkła (aptecznego).
Kryształki tymolu wrócą do swojej płynnej postaci pod wpływem delikatnego ogrzania np. w kąpieli wodnej. Poza tym możesz rozpuścić je w (innym) olejku eterycznym, w spirytusie czy w oleju roślinnym.
Olejek tymiankowy tymolowy ma silne działanie i zapach. To jeden z olejków zaliczanych do tzw. Wielkiej Piątki. Co to takiego, wyjaśniam we wpisie: Wielka Piątka Olejków, czyli fajne olejki eteryczne na jesień.
Nie stosuj go blisko twarzy małych dzieci. Pamiętaj też o rozcieńczaniu tego olejku w oleju bazowym (roślinnym np. ze słodkich migdałów) przed użyciem bezpośrednio na skórę. Nie wlewaj go też nigdy bezpośrednio do wanny, ale wymieszaj z olejem roślinnym (uwaga, może być ślisko!) lub kosmetykami do kąpieli.
Olejek tymiankowy ma w wielu badaniach udowodnione działanie antybakteryjne. Tradycyjnie stosowany jest podczas infekcji np. górnych dróg oddechowych. Polecany jest jako wsparcie i stosowany tradycyjnie:
- do dyfuzora, kominka,
- do inhalacji (na miskę ciepłej, ale nie gorącej wody),
- w sprayach do pomieszczeń,
- na katar, zatoki,
- na kaszel,
- do kąpieli,
- do łagodzenia objawów w lekkim przeziębieniu,
- na skórę i do masażu.
W przypadku olejku tymiankowego pamiętaj, że nawet 1 kropla może być wystarczająca. Zawsze należy stosować olejek tymiankowy z ostrożnością i umiarem.
Olejek tymiankowy wykazuje właściwości antybakteryjne i działanie antyseptyczne, przez co często pojawia się w mieszankach typu „olejek złodziei„. Więcej o cudownych remediach przeczytasz we wpisie: Ocet Siedmiu czy Czterech Złodziei oraz inne cudowne remedia na zarazy i ankieta.
Kąpiele z olejkiem tymiankowym można zacząć np. od 3 kropli olejku tymiankowego (rozcieńczonego np. w bezzapachowym płynie do kąpieli) do wanny z ciepłą wodą.
To nie jest jakoś szczególnie polecany olejek do pielęgnacji skóry. Olejek tymiankowy dla dzieci bywa kontrowersyjny. Sporo specjalistów odradza tak silne olejki u małych dzieci, natomiast u starszych dzieci (w wieku szkolnym) można już być bardziej liberalnym i stosować go do inhalacji, w mieszankach itd.
Olejek tymiankowy – zastosowanie w praktyce i mieszankach
Rozsądne podejście to stosować olejek tymiankowy na skórę w stężeniu 1%, czyli ok. 3 krople olejku na 10 ml oleju bazowego czy kremu.
Warto pamiętać, że eteryczny olejek tymiankowy cechuje naprawdę silny aromat. Dlatego dobrze łączyć go z innymi zapachami w mieszankach. Na przykład:
Proszek do saszetek lub kadzenia (1857)
- skórka cytryny 45,0 g
- ziele tymianku 10,0 g
- olejek trawy cytrynowej 0,5 g
- olejek cytrynowy 1,5 g
- olejek bergamotowy 3 g
- opcjonalnie olejek tymiankowy 0,5 g
Skórkę i ziele tymianku dobrze wysuszyć i sproszkować, dodać olejki eteryczne i całość wymieszać. Przełożyć do woreczków z naturalnego materiału lub papierowych torebek i włożyć do szaf, szuflad. Proszki saszetkowe bywały też wykorzystywane jako mieszanki kadzidlarskie, a nawet sypkie perfumy.
Receptury na każdy miesiąc z tymiankiem znajdziesz w kalendarzu ziołowym z serii „Mieszanki olejków eterycznych – tymianek„, bo to właśnie aromatyczna roślina 2026 r.!
Olejek tymiankowy nie jest dziś częstym składnikiem perfum, ale na pewno znajdziemy go w historycznych recepturach jak słynna Woda Królowej Węgier, o której będę pisać więcej, a wspominałam o niej we wpisie: „Budapeszt – dla miłośników magii, mroku i medycyny„.
Woda Królowej Węgier — wersja podstawowa
1. olejek rozmarynowy 3 krople
2. olejek lawendowy 2 krople
3. opcjonalnie olejek tymiankowy 1 kropla
4. spirytus 10 ml
Moim zdaniem najlepiej użyć rozmarynu o chemotypie werbenon, który ma wyjątkowo przyjemny zapach. Poza rozmarynem najczęstsze składniki w historycznych recepturach na te perfumy to olejek lawendowy oraz tymiankowy. Można stosować np. jako spray do pomieszczeń.
Tę recepturę i wiele więcej znajdziesz w książce „Mieszanki olejków eterycznych do aromaterapii”.
Można rozbudować tę mieszankę o dodatek zapachów cytrusowych, aby była bardziej nowoczesna – w typie wody kolońskiej. Zapachy cytrusowe jak pomarańcza, grejpfrut czy bergamota doskonale łączą się z nutami ziołowymi.
Jeśli interesujesz się perfumami naturalnymi i tworzeniem mieszanek o ładnym zapachu do aromaterapii zobacz też koło zapachów naturalnych i piramidę zapachów naturalnych.
Połączenia z cytrusami docenią zwłaszcza noski dzieci, które uwielbiają te nuty. Dla złagodzenia zapachu można połączyć z olejkiem lawendowym, bergamotowym, kolendrowym lub z drzewa różanego. Ich główny składnik, linalol, świetnie łagodzi intensywne aromaty. To taki domowy sposób na droższy i rzadziej dostępny, a polecany właśnie do aromaterapii dzieci, tymianek linalolowy.
Hydrolat tymiankowy – właściwości i zastosowanie
Do dyspozycji mamy dzisiaj nie tylko olejek tymiankowy, ale także hydrolat tymiankowy, który powstaje w tym samym procesie destylacji. Najczęściej ten o chemotypie tymolowym.
Tymol relatywnie dobrze rozpuszcza się w wodzie, więc hydrolat będzie go zawierał. Jeśli ziołowy aromat jest zbyt intensywny, warto rozcieńczyć. Z kolei hydrolat z tymianku linalolowego ma fajne nuty owocowe.
Badania nad hydrolatami z roślin bogatych w tymol i karwakrol sugerują, że produkty te mogą wykazywać działanie przeciwmikrobowe i przeciwutleniające. A to z kolei podpowiada, że mogą znaleźć zastosowanie np. w kuchni i w kontakcie z jedzeniem.
O wodach aromatycznych pisałam we wpisie: Hydrolaty – czym są, czy działają, czy warto stosować. Więcej inspiracji i receptury na kosmetyki naturalne i pielęgnacyjne rytuały z hydrolatami znajdziesz w e-booku „Hydrolaty – sztuka destylacji„, którego jestem współautorką.
