Wielka Piątka Olejków Eterycznych – czym jest i dlaczego to świetne olejki eteryczne na jesień? Sprawdźmy.
All essential oils are antiseptic, but the French pay particular respect to the following five oils, which have been called ‘The Big Five’.
Wszystkie olejki eteryczne działają antyseptycznie (odkażająco), ale Francuzi szczególnym szacunkiem darzą 5 olejków, określanych jako “Wielka Piątka”.
Tak Anglicy, w osobie znanej aromaterapeutki Penny Price, mówią o francuskim podejściu do aromaterapii.
Wielka Piątka Olejków – które to olejki eteryczne?
W kursie aromaterapii klinicznej, który robiłam w 2020 r., w Penny Price Academy of Aromatherapy, wymienione są następujące olejki:
- Cinnamomum zeylanicum;
- Origanum compactum;
- Satureia montana;
- Syzygium aromaticum;
- Thymus vulgaris.
Czyli? 😉 Rozszyfrujmy:
- Cynamonowiec cejloński;
- Lebiodka zwarta;
- Cząber górski;
- Goździkowiec korzenny (czapetka pachnąca);
- Tymianek pospolity.
Wszystko jasne? Niezbyt 😉 Cynamonowiec cejloński – olejek z liści czy z kory? A może oba? Lebiodka zwarta – ktoś słyszał o takim olejku? 😉 Goździkowiec daje kilka olejków, ale w odróżnieniu od cynamonowca cejlońskiego, przynajmniej mają bardzo podobny skład.
A tymianek to który chemotyp? 😉 Pewnie tymolowy. A co z innymi gatunkami o tym chemotypie? Jak Thymus zygis, czyli tymianek hiszpański? Jedynie chyba cząber nie budzi wątpliwości.
Wielka Piątka Olejków czy Składników?
Co jest tu więc wspólnym mianownikiem? Czy chodzi tylko o odkażanie, czyli niszczenie drobnoustrojów? Wspólnym mianownikiem tej listy jest silne działanie, zwłaszcza przeciwdrobnoustrojowe, szerokiego spektrum. Jednym z najważniejszych obszarów aplikacji olejków jest bowiem od wieków zapobieganie i zwalczanie infekcji.
Takie silne olejki działają jednak jak miecz obosieczny. Niszczą patogeny różnego typu (w zależności od stężenia, czasu i sposobu ekspozycji), ale mogą też uszkodzić komórki naszego ciała (działanie cytotoksyczne).
Wymagają więc szczególnej ostrożności i odpowiedniego rozcieńczenia by stosować je w podaniu dermalnym (na skórę). W innych formach – jeszcze więcej ostrożności, a czasem lepiej z nich zrezygnować. W zamian lepiej sięgnąć po mentol czy cyneol, czyli np. olejek mięty miętowy z mięty pieprzowej lub polnej, olejek eukaliptusowy, olejek rozmarynowy.
A czasem warto podziałać jeszcze inaczej – np. olejek z drzewa herbacianego, lawendowy, by się zrelaksować czy paczula z jej nieco dziwnymi, ziemistymi, intrygującymi nutami.
Mogą być przeciwwskazane lub niezalecane w wielu innych sytuacjach (u kobiet w ciąży, laktacji, u małych dzieci, ze względu na interakcje z lekami, zaburzenia krzepliwości krwi, przy nadwrażliwości in.).
Co odpowiada za to silne działanie? Oczywiście składniki olejku, a tym przypadku główny składnik. Tak naprawdę lista powinna wyglądać tak:
- Aldehyd cynamonowy / eugenol;
- Karwakrol;
- Karwakrol;
- Eugenol;
- Tymol.
Ma to sens? Średnio. Uporządkujmy więc:
- Aldehyd cynamonowy;
- Karwakrol;
- Eugenol;
- Tymol.
Lepiej? Lepiej. Nie mamy duplikatów. I dzięki temu, możemy do tej listy zaliczyć też o wiele więcej olejków o silnym działaniu, będących dobrymi zamiennikami ze względu na skład (przy uwzględnieniu drobnych różnic). Te olejki to na przykład kasja (aldehyd cynamonowy) czy korzennik/ziele angielskie (eugenol).
Ale nie mamy teraz “Wielkiej Piątki”, tylko “Wielką Czwórkę”. Czego tu może brakować? Moim zdaniem cytralu.
Ostatecznie tak wygląda moja polska “Wielka Piątka” olejków eterycznych:
- Aldehyd cynamonowy (cynamon, kasja liście i kora);
- Cytral (Litsea cubeba, melisa, trawa cytrynowa);
- Eugenol (goździkowiec, liście cynamonowca cejlońskiego, korzennik);
- Karwakrol (oregano, cząber, niektóre chemotypy tymianków);
- Tymol (niektóre chemotypy tymianków, oregano meksykańskie, ajowan).
Co o tym sądzicie? Mnie się podoba ;).
Wielka Piątka Olejków, czyli najlepsze olejki eteryczne na jesień
Dlaczego warto sięgnąć po powyższe olejki szczególnie na jesień? Jesień, zwłaszcza późna, a potem zima to zwykle czas, w którym przeważnie czeka na nas więcej wyzwań. Od przesilenia jesiennego przez zimowe po wiosenne – wiele osób odczuwa spadki energii, zdenerwowanie, osłabienie, obniżony nastrój.
Dodatkowo pojawiają się przeziębienia i infekcje sezonowe, które lubią atakować drogi oddechowe, powodując kaszel czy katar. Pogorszeniu formy sprzyja jeszcze brak ruchu czy poprawianie sobie humoru różnymi przysmakami.
Olejki na jesienne infekcje
Jesienne olejki – jaki stosować w praktyce
Warto sięgnąć po olejki eteryczne jako dodatkowe wsparcie dobrostanu. W domowym zaciszu przydać się może kominek aromaterapeutyczny (nie należy się ich bać, prawidłowo użytkowane są bezpieczene), który w jesienne wieczory wprowadza atmosferę sprzyjającą relaksowi. Wystarczy kilka kropli olejków na wodę lub wosk, by stworzyć przytulną atmosferę.
Inna opcja to dyfuzor. Więcej pisałam we wpisie: Jaki dyfuzor do olejków eterycznych wybrać – wskazówki po 10 latach doświadczeń.
Możesz też zrobić spray do pomieszczeń na bazie etanolu i rozpylać olejki w formie mgiełki. Natomiast świece zapachowe rzadko zawierają naturalne olejki.
Sprawdzi się masaż z użyciem wybranego olejku jako doskonały sposób na rozluźnienie, ale też można wypróbować właściwości rozgrzewające i pobudzające olejków. Przy masażu pamiętaj, by olejków eterycznych bezpośrednio na skórę nie aplikować! Zawsze trzeba rozcieńczyć je olejem bazowym.
To może być na początek najzwyklejsza oliwa z oliwek, chociaż osobiście preferuję oleje roślinne, które mają delikatny aromat jak migdałowy czy moringa i dobrze komponują się zapachowo z wykorzystaniem olejków eterycznych w masażu.
Brak właściwego rozcieńczenia może prowadzić do podrażnień i innych nieprzyjemnych historii, tym bardziej, kiedy olejki mają tak silne właściwości jak Wielka Piątka. Wtedy lepiej z nich zrezygnować i sięgnąć np. po olejek lawendowy czy olejek z bergamotki pochodzący z destylacji parą wodną lub oznaczony jako pozbawiony bergaptenu.
Masz nadal wątpliwości? Sięgnij po gotowe naturalne kosmetyki do masażu z olejkami. A przy przy zatkanym nosie pomóc może inhalacja. Przed użyciem olejków eterycznych możesz też skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, zwłaszcza jeśli kupisz olejki eteryczne w aptece.
Dodanie kilku kropli olejku do naszego dnia może naprawdę podnieść jego jakość, relaksować i działać kojąco. Stosowanie olejków przynosi liczne korzyści dla ciała i umysłu i naprawdę warto korzystać z ich dobroczynnych właściwości.
Na jesienno-zimowy czas warto wzbogacić Wielką Piątkę także o zapachy cytrusowe jak olejek pomarańczowy czy naszą lokalną klasykę – olejek sosnowy. Te olejki są też znacznie łagodniejsze i bardziej lubiane przez dzieci. A jeśli chcesz lepiej skoncentrować się na pracy czy nauce, to możesz wypróbować olejek rozmarynowy lub inne olejki bogate w cyneol.
Lawenda lekarska to dla wielu osób olejek nr 1 na stres, ale jeśli nie przepadasz za tym zapachem, możesz sięgnąć po inne olejki bogate w linalol jak bergamotka czy olejek z drzewa różanego. Te dwa ostatnie doskonale złagodzą też silne zapachy jak olejek eteryczny korzennikowy czy tymiankowy.
Mieszanki olejków na jesień
Warto stosować olejki eteryczne w mieszankach na przykład:
Polska Wielka Piątka — mieszanka do dyfuzora na sezon infekcyjny
- olejek cynamonowy 2 cz.
- olejek goździkowy 2 cz.
- olejek tymiankowy tymolowy 1 cz.
- olejek oregano 1 cz.
- olejek Litsea cubeba 3 cz.
Części możesz najprościej zastąpić kroplami albo też przygotować większą porcję mieszanki na zapas. To blend o silnym działaniu i aromacie. Sprawdzi się do ostrożnej dyfuzji w pomieszczeniu w sezonie infekcyjnym lub środków do sprzątania pomieszczeń po rozcieńczeniu np. w spirytusie.
To jedna z receptur, którą znajdziesz w kalendarzu ziołowym z serii “Mieszanki olejków eterycznych”. W 2026 r. rośliną aromatyczną roku jest tymianek, a więc olejek z Wielkiej Piątki :). Dzięki kalendarzowi poznasz dobrze ten cenny olejek, jego właściwości i praktyczne przykłady zastosowań – receptury.
Ta mieszanka łączy 5 olejków o silnym zapachu i wysokiej projekcji. Zapachy korzenne skontrastowane są w niej z ziołowymi. A wszystko to z dodatkiem bardzo wesołego, cytrusowego zapachu olejku Litsea cubeba (tak, nie tylko olejki ze skórek cytrusowych pachną cytrusami ;).
Łącząc olejki, trzeba uwzględnić właściwości olejków i ich interakcje. Jeśli chcesz zagłębić się w ten temat albo poznać ponad 200 sprawdzonych przepisów, to koniecznie zobacz naszą książkę „Mieszanki olejków eterycznych do aromaterapii”.
Olejki eteryczne na jesień możesz też łączyć ze względu na ich właściwości zapachowe, czyli dla ładnego, przyjemnego zapachu. Ziołowe i korzenne zapachy tworzą naturalny kontrast, z którego warto skorzystać. Tutaj z kolei z użyciem olejków może pomóc Ci koło zapachów naturalnych i piramida zapachów naturalnych.
Niezwykle szlachetny w tym zestawieniu jest np. olejek melisowy, który wielu osobom poprawia nastrój swoimi wesołymi, ziołowo-cytrusowymi nutami.
Polecam Ci też wypróbować klasyczne połączenie olejku eterycznego goździkowego i lawendowego, a nawet wypróbować mniej oczywiste kombinacje jak rozmaryn i cynamon. Jesień to czas idealny na naukę, eksperymenty i zabawy z zapachem.
PS Wielka Piątka to może być kolejny mit 😉 Informacji w internecie wiele nie ma, czy to po polsku, czy po angielsku, czy po… francusku 😉 A jak są, to wymieniane są ciągle inne olejki 😀