Jeśli masz dostęp do pachnącej róży (najlepiej niepryskanej, rosnącej w czystym miejscu), to pozbieraj kwiaty. Zostaw je na papierze na kilkanaście minut przed domem, żeby ewentualni mieszkańcy zdążyli je opuścić. Dwie garści płatków polecam odłożyć na później.
Płatki róż – do czego wykorzystać, czyli destylacja garnkowa
Kolejny krok to destylacja. Garnkowa. Bo kto nie destylował w garnku ni razu, ten nie destylował wcale ;). Zachęcam do wypróbowania tej metody, jeśli:
- jeszcze nigdy nie destylowaliście,
- jeśli destylujecie w inny sposób – dla porównania,
- jeśli nie macie akurat dostępu do swojego sprzętu, chcecie komuś pokazać, jakie to proste itd.
Tutaj dodam, że do dziś wiele osób określa destylację mianem gotowania w garze. W Indiach mówi się o gotowaniu attarów np. różanych. Faktycznie, destylacja jako jedna z alchemicznych praktyk wywodzi się z pradawnych czasów i mocno związana była m.in. ze sztuką kulinarną. Mam taką osobistą teorię, że może właśnie dlatego w tych kuchennych prapoczątkach pojawia się relatywnie dużo kobiet, bo to przecież głównie kobiety siedziały i siedzą w garach…
Jedną z nich była Maria Żydówka i stąd balneum Mariae, czyli kąpiel wodna, czy Kleopatra Alchemiczka, mylona z Kleopatrą VII Wielką. O tej ostatniej jej kosmetykach i perfumach wpis już gotowy, tylko nie mam czasu kiedy opublikować…
Czy te alchemiczki istniały naprawdę i kim dokładnie były? Tego pewnie nie dowiemy się nigdy i ta tajemniczość sprawia, że są jeszcze bardziej fascynujące. Destylując metodą garnkową i używając nieco wyobraźni, możemy pójść w ślady starożytnych alchemiczek…
Metoda jest prosta, szybka, prawie bezkosztowa – potrzebny jest garnek, miseczka (żaroodporna) i pokrywka. Fajnie, jeśli chociaż pokrywka jest przezroczysta, ideał to sprzęt w całości szklany. Do tego trochę kreatywności.
Przydadzą się też: butelki, sitko, u mnie też nóż do podniesienia pokrywki i strzykawka do odciągania wody z pokrywki (z roztopionego lodu), ale można to proste chłodzenie zmodyfikować. Przed destylacją trzeba przygotować sobie kostki lodu (kilka dużych lub kilkanaście małych).
Woda różana – jak zrobić hydrolat z płatków róż?
Garnek wypełniamy płatkami (do ok. połowy), wlewamy wodę tak, aby płatki były zanurzone i na środek kładziemy miseczkę. Garnek przykrywamy odwróconą pokrywką, tak, aby jej uchwyt (metalowy albo szklany!) był na środku nad miseczką. Włączamy palnik, a na pokrywce układamy kostki lodu.
Niedługo po tym, jak woda zacznie wrzeć, do miseczki zaczną kapać pierwsze krople hydrolatu (wody różanej). Polecam destylować krócej niż dłużej (zwłaszcza przy delikatnych surowcach zwykle tylko te lekkie frakcje mają ładny zapach, cięższe niekoniecznie). Wiadomo, na oko, to nie będzie jakość hydrolatu z Doliny Róż.
Inna opcja, to chłodzenie pokrywki przy pomocy ściereczki, którą moczymy w drugiej misce, z wodą z lodem. Najlepiej mieć ze 2 takie ściereczki, jedną kłaść na pokrywce, drugą wtedy schładzać, odcisnąć i zamieniać. Albo tak jak ja – mieć strzykawkę do odciągania wody z pokrywki, kiedy kostki się wytopią (żeby przez otwór w pokrywce woda z lodu nie wlewała się do destylatu ani przy zdejmowaniu pokrywki).
Wyłączamy ogień, zdejmujemy pokrywkę, wyjmujemy miseczkę i zawartość przelewamy do butelki (idealnie z atomizerem).
W garnku zostaje nam różany odwar, którego u mnie wyszło znacznie więcej niż hydrolatu. Doskonale widać różnicę między tymi produktami (kolor odwaru u mnie zielonkawożółty, a hydrolat przezroczysty). Dlatego nie ma sensu przeliczanie olejku na filiżanki herbaty (naparu) itd. To są inne produkty, o innym składzie i właściwościach. Zapach odwaru natomiast wyszedł dość podobny do hydrolatu. Odwar odcedziłam i wlałam do butelki. Podobnie jak płatki róż i hydrolat przyda się później.
Proces można powtórzyć tyle razy, ile nam się chce i na ile mamy surowca.
Jakie właściwości ma róża?
Co ciekawe, nie mamy monografii Europejskiej Agencji Leków (EMA) dla olejku różanego czy hydrolatu (wody różanej). Mamy za to monografię płatków róż (w formie naparu i okładów z naparu). Na ten moment (lipiec 2025 r.) obowiązuje monografia z 2014 r. (przygotowywana jest aktualizacja). Najważniejsze informacje w skrócie (jak zawsze polecam lekturę całej monografii).
Monografia dotyczy gatunków: Rosa damascena, R. gallica, R. centifolia, surowiec w formie płatków suszony i/lub rozdrobniony. Ma dwa wskazania wynikające z tradycyjnego zastosowania, które dotyczą surowca jakości farmakopealnej (odpowiednia zawartość garbników, płatki zbierane z nierozwiniętych pąków):
- łagodne stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej i gardła,
- niewielkie stany zapalne skóry.
W obu wskazaniach: 1–2 g płatków lub rozdrobnionych płatków zalewa się 200 ml wrzącej wody. Napar stosuje do 3 razy na dobę u osób pow. 12 r.ż. W pierwszym wskazaniu na błony śluzowe jamy ustnej (do płukania), w drugim na skórę w formie wilgotnego opatrunku. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 1 tydzień podczas stosowania kuracji, należy skonsultować się z lekarzem.
Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną.
w Parku Śląskim.
Stosowanie u dzieci w wieku poniżej 12 lat nie jest zalecane ze względu na brak odpowiednich danych o bezpieczeństwie. Z tego samego powodu nie zaleca się stosowania w czasie ciąży i laktacji.
Są to bardzo cenne informacje, ale oczywiście nie wyczerpują tradycyjnego zastosowania przetworów różanych (np. medycyna perska), praktyki aromaterapii czy badań klinicznych. Tutaj opisałam np. ciekawe polskie badanie kliniczne nad maseczką z płatków róż w terapii trądziku różowatego.
O różach i ich zastosowaniach pisałam już wielokrotnie np.:
- róże często uważane są za afrodyzjak;
- czym były rzymskie rosalia?
- konfitura z płatków róż i truskawek.
Płatki róż do kąpieli i prosty przepis na potrójnie różaną kąpiel
Po pracy i lekturze pora na kąpiel różaną.
Odwar wlewamy do wanny, dodajemy odłożone płatki.
Cieszymy się zapachem, kolorem, dotykiem.
A po wyjściu z kąpieli pryskamy ciało chłodnym hydrolatem.
Voilà.
PS Jeśli chcecie sobie lepiej zwizualizować proces destylacji garnkowej, polecam bardzo zgrabną roleczkę u Ewy @chwasciarnia.
Spodobała Ci się destylacja? Chcesz dalej rozwijać się w tym kierunku? Zobacz piękne szklane destylatory Doroty @greengrove.one.
PPS Potrzebujesz więcej pomysłów na różę? Receptury z olejkiem różanym, absolutem, płatkami i wodą różaną znajdziesz oczywiście w książce “Mieszanki olejków eterycznych”.
