Jak zrobić perfumy z olejków eterycznych? Czy takie perfumy DIY możemy zrobić w domu? Jak łączyć olejki eteryczne? I czy w ogóle warto? Jakie mają zalety takie aromatyczne kompozycje? Zobaczmy.

Własne perfumy DIY z olejków eterycznych – czy to możliwe?

Czy zrobić własne perfumy naturalne możesz nawet w domu? Tak :). Pisałam o tym we wpisie: Naturalne perfumy – czym są?

Naturalne perfumy – czym są?

Perfumy DIY mogą być bardzo różne. Jak najbardziej możesz zdecydować, że Twoja kompozycja zapachowa powstanie wyłącznie z naturalnych składników.

Aby zrobić naturalne perfumy, możesz skorzystać tylko ze składników pochodzących z roślin – będą to perfumy botaniczne.

Takie domowe perfumy botaniczne mogą zawierać różne składniki (dokładnie to naturalne i pochodzenia naturalnego) – absoluty, hydrolaty, ekstrakty, olejki eteryczne.

Możesz też stworzyć perfumy na bazie olejków eterycznych – bez dodatku innych substancji zapachowych. Jest to jak najbardziej możliwe i ma swoje zalety. Olejki eteryczne pochodzą z destylacji i tłoczenia – z definicji są naturalne („naturalne olejki eteryczne” to marketingowe masło maślane). Tu nie ma wątpliwości co do przebiegu granicy naturalne vs syntetyczne.

Olejki eteryczne – co to jest?

Olejki eteryczne są też przeważnie dużo łatwiej dostępne na rynku niż inne surowce perfumiarskie. Często mają też przystępniejsze ceny. Dlaczego? Bo olejki eteryczne są bardziej uniwersalne. Mają znacznie większe zastosowanie w przemyśle kosmetycznym (w tym w perfumiarstwie), ale także spożywczym czy farmaceutycznym. Są też zasadniczo produkowane na większą skalę.

Ponadto mamy znacznie większą wiedzę o właściwościach i zastosowaniach olejków eterycznych. Wynika to m.in. z tradycji – tłoczenie i destylacja to prastare metody pozyskiwania surowców aromatycznych. Ale nie tylko chodzi o wielowiekową tradycję – mamy też znacznie więcej badań naukowych nad olejkami eterycznymi. Ciekawy przykład we wpisie: Olejki eteryczne, badania naukowe i padaczka lekooporna.

Wybierając tylko olejki eteryczne, aby skomponować własne perfumy, narzucasz sobie też pewne ramy i ograniczenia. Jest to rozsądne podejście na początek – nie musisz od razu zgłębiać wszystkiego (tinctur, rezynoidów, ekstraktów CO2 itd.).

Jeśli przygodę z zapachami zaczynasz, jak bardzo wiele osób dziś, od aromaterapii, to na pewno masz też już całkiem spory wybór olejków eterycznych. Być może posiadasz w swojej kolekcji takie klasyki aromaterapii jak: olejek lawendowy, olejek z bergamotki, olejek z cytryny i inne zapachy cytrusowe, olejek z rozmarynu, olejek ylang-ylang czy olejek z drzewa różanego. Jeśli tak, to świetnie się składa! Zacznij łączyć olejki eteryczne w mieszanki – od dwóch olejków po kilka.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o łączeniu olejków eterycznych dla ładnego zapachu (ale nie tylko), zobacz książkę „Mieszanki olejków eterycznych do aromaterapii”.

Spróbuj na początek wydobyć jak najwięcej ze składników, które masz do dyspozycji, a dopiero potem szukaj nowych surowców do tworzenia aromatycznych kompozycji. Prawdziwe perfumy DIY to może być dość drogie hobby ;).

Perfumy DIY – wybór olejków eterycznych

Jeśli potrzebujesz zbudować albo poszerzyć swoją kolekcję surowców, warto pamiętać o różnorodności i zaopatrzyć się w takie zapachy, które pochodzą z różnych rodzin olfaktorycznych (lub właśnie rodzin zapachowych). Możesz też spotkać się z określeniem nuty kwiatowe, drzewne itd. Chodzi tutaj po prostu o określony profil zapachowy danej substancji.

To takie najważniejsze grupy. Oczywiście może być tak, że jeden surowiec ma różne właściwości zapachowe np. olejek melisowy ma zarówno nuty ziołowe, jak i cytrusowe. Są też bardzo złożone zapachy jak olejek paczulowy czy olejek z wetywerii, gdzie można wyczuć np. dym, drewno, ziemię.

Wybór olejków eterycznych i nuty zapachowe na początek, który mogę polecić:

• zapachy ziołowe – np. olejek z lawendy, olejek z szałwii muszkatołowej, olejek z estragonu, olejek z mięty zielonej olejek z bazylii, olejek z tymianku, olejek z rozmarynu;
• zapachy korzenne – np. olejek z pieprzu czarnego lub różowego, olejek z cynamonu, olejek z goździków (popularnie, acz niepoprawnie określany jako „olejek z goździka”), olejek z kardamonu, olejek z imbiru (tu uwaga, może niezbyt pozytywnie nas zaskoczyć, bo to raczej zapach suszonego niż świeżego imbiru);
• zapachy cytrusowe – np. olejek z bergamotki, olejek z cytryny, olejek z grejpfruta, olejek z mandarynki, olejek z pomarańczy gorzkiej; nuty cytrusowe znajdziesz też w olejku z trawy cytrynowej czy olejku z mirtu cytrynowego;
• zapachy drzewne i iglaste – olejek z cyprysu, olejek z sosny, olejek z jałowca, olejek z copaiba, olejek z drzewa sandałowego,czy olejek eteryczny cedrowy;
• zapachy kwiatowe: olejek z jaśminu (uwaga, bardzo drogi i rzadko spotykany – na rynku zwykle spotkasz absolut, również drogi – kupuj z dobrego źródła), olejek różany, olejek ylang-ylang; nuty kwiatowe ma też m.in. olejek z geranium i olejek z palmarozy;
• zapachy żywiczne: olejek z mirry, olejek z kadzidłowca (inaczej olejek kadzidłowy lub kadzidlany).

Tu wchodzimy już w takie arkana jak jakość surowca i różnorodność surowców naturalnych, o której pisałam we wpisie: Olejek eteryczny lawendowy – jak go stosować i dlaczego czasami pachnie inaczej? A poza tym jest jeszcze coś takiego jak odbiór indywidualny i może się on mocno różnić w zależności od osoby, która dany zapach wącha.

Między olejkami mogą być też spore różnice wynikające z pochodzenia surowca np. olejek z mięty pieprzowej ma inny zapach niż olejek z mięty zielonej, a jeszcze inaczej będzie pachniał olejek mięty cytrynowej.

Pamiętaj też, że są na rynku „olejki, których nie ma„. Pisałam o tym we wpisie: Olejki eteryczne – co to jest? Są to innego typu produkty uzyskiwane z roślin (albo podróbki, fałszerstwa), które ktoś nazywa olejkami, chociaż nimi nie są. Tu w szczególności uwaga na zapachy kwiatowe, które poza wyjątkami jak olejek z róży czy olejek neroli (z kwiatów pomarańczy gorzkiej, niepoprawnie „olejek z neroli”) albo olejek z ylang-ylang nie są przeważnie uzyskiwane w procesie destylacji, ale ekstrakcji chemicznej.

Pamiętaj też, że olejek z lawendy nie jest klasyfikowany jako zapach kwiatowy, ale ziołowy. Nie chodzi tak bardzo o część rośliny, ale o efekt zapachowy. Podobnie zresztą będzie z olejkiem z rumianku.

Wracając do zapachów kwiatowych, nie ma olejku z lilii, olejku z fiołka, olejku z hiacynta czy olejku z tuberozy. To są albo kompozycje zapachowe z syntetyków albo absoluty i to nawet niekoniecznie z kwiatów (absolut z fiołka pozyskuje się z liści i to właśnie zapach z tej grupy – liściastych podobnie jak petitgrain). Podobnie nie ma olejku z wanilii ani olejku z tonki czy benzoesu. Oczywiście w znaczeniu olejku eterycznego, ale przecież o tym cały ten artykuł.

Dodam jeszcze, że nie wszystkie olejki eteryczne cenione w aromaterapii odgrywają prominentną rolę jako składniki perfum naturalnych. Na przykład olejek z majeranku, olejek oregano czy olejek z drzewa herbacianego, a nawet olejek z eukaliptusa nie są popularne, bo zapach kompozycji perfum zawierających je w dużej ilości po prostu nie trafia w gust większość z nas.

Inna sprawa, że są rodziny zapachowe, które reprezentowane są głównie przez składniki syntetyczne, a tylko w niewielkim stopniu przez naturalne. O ile kwiatowe kompozycje stworzymy dość łatwo z pomocą „naturalsów”, o tyle już zapachy owocowe będą trudniejsze. Pewne nuty owocowe np. jabłkowe, znajdziemy w olejku z rumianku, ciekawe efekty może dać też davana ;). Ale generalnie będzie trudno.

Ciekawostka – zapachy cytrusowe prawie zawsze są klasyfikowane oddzielnie. Zresztą klasyfikacja zapachów to spore wyzwanie. Więcej o klasyfikacjach zapachów od starożytności po dzień dzisiejszy i historii perfumiarstwa przeczytasz w książce „Historia klasyfikacji zapachów”.

Jak zrobić własne perfumy – podstawowe zasady tworzenia perfum

To jest właściwie temat na książkę ;). Którą też mam w planach. Ale na ten moment w skrócie: poznaj swoje surowce. Zbadaj na blotterach (papierkach testowych), jak pachną. Jak zapach się rozwija i zmienia w czasie. Czy jest trwały, czy jest intensywny? Kiedy znika? Zapisuj swoje obserwacje. Jakie jest pierwsze wrażenie? Co dzieje się trochę później? Jak zapach wybrzmiewa pod koniec obecności na blotterze?

Masz apetyt na więcej? Zobacz studia Aromakosmetyki na WSPS – dla wszystkich osób, które kochają zapach i naturalne kosmetyki,
w tym perfumy.

Nuty zapachowe i piramida zapachu

Warto też wiedzieć, jak lotne (trwałe) są dane zapachy. Na pewno znasz takie pojęcia jak nuty głowy (pierwsze wrażenie, wyczuwalne zwykle od kilkunastu do 30 minut), nuty serca (pomost między głową a bazą, modyfikacja bazy, zwykle kilkadziesiąt minut) i nuty bazy (najtrwalsze, wyczuwalne kilka godzin).

• nuty głowy to np. olejki cytrusowe jak olejek grejpfrutowy, tangerynkowy, pomelo, olejek z drzewa różanego, olejki z igliwia jak olejek z sosny, olejek z jałowca; także zioła jak olejek z szałwii (muszkatołowej);
• nuty serca to np. olejek z róży, olejek ylang-ylang, olejek kocanek włoskich (nieprawidłowo: „olejek z kocanki”, kocanki, to jak perfumy – pluralia tantum), także wiele zapachów korzennych jak olejek z cynamonu, olejek z imbiru; także olejek z geranium;
• nuty bazy to np. olejek paczulowy, olejek z cedru, olejek z kadzidłowca, olejek z mirry, olejek z wetywerii.

Nie wiesz, jaka to nuta? Możesz ustalić samodzielnie przy pomocy analizy na blotterach lub skorzystać z podpowiedzi Piramidy Zapachów Naturalnych.

Jak łączyć zapachy – koło zapachów naturalnych

Co jeszcze może nam pomóc? Proste zasady łączenia olejków, czyli podobne z podobnym i kontrasty. Na przykład zapachy drzewne jak olejek z cedru mogą dobrze łączyć się z ziemistymi jak olejek z paczuli lub dymnymi jak dziegieć na zasadzie podobieństwa, a zapachy cytrusowe i zapachy kwiatowe mogą być ciekawym połączeniem na zasadzie kontrastu.

Kontrasty są zwykle ciekawsze niż harmonijne połączenia podobne z podobnym, które mogą okazać się po prostu… nudne. Tutaj może pomóc Koło Zapachów Naturalnych, które podpowiada, do jakiej grupy zapachowej należy dany składnik.

Akordy w perfumach – jak je budować + receptura

Podobne+podobne+kontrast to dobry punkt wyjścia do zbudowania prostej mieszanki olejków do aromaterapii albo… akordu perfum naturalnych, czyli harmonijnego połączenia nut zapachowych. Dla przypomnienia – nie mam tutaj na myśli nut tylko w znaczeniu nuta głowy, nuta serca i nuta bazy, ale nut zapachowych (typu zapachy leśne, balsamiczne itd.).

Nuty w akordzie układać się mogą „tematycznie” horyzontalnie (same nuty głowy, serca lub bazy) i wertykalnie (nuty z dwóch lub trzech grup).

Na przykład olejek lawendowy i olejek z bergamotki to dość harmonijne połączenie (oba bogate w linalol i octan linalilu), które fajnie możemy skontrastować przy użyciu zapachów korzennych jak olejek z cynamonu, kasji albo korzennika.

Kiedy mamy takie udane połączenie dwóch-trzech olejków, możemy dodawać do niego kolejne elementy i tak składnik po składniku, a nawet kropla po kropli, zrobić własne perfumy.

Jak skomponować własne perfumy – nie tylko olejki eteryczne

„Naturalne olejki eteryczne” to nie wszystko. I nie mam tu na myśli korzystania z innego rodzaju substancji jak izolaty czy ekstrakty.

Aby skomponować własne perfumy, trzeba też wybrać odpowiednią bazę. Sama kompozycja zapachowa to za mało, a jej składniki trzeba w czymś rozcieńczyć. Może to polegać na dodaniu kropli olejku eterycznego np. do oleju jojoba (prawidłowo wosku, a najlepiej po prostu: jojoba). To doskonała baza albo inaczej medium do tzw. perfum olejowych.

Możemy też sięgnąć po inny olej czy też olejek bazowy (czasem określany też jako olej nośnikowy). Sprawdzą się np. olej ze słodkich migdałów czy moringa. Tutaj warto dodać, że taka forma pachnideł olejowych jest naprawdę prastara i była znana już w starożytności.

Inna opcja to dodanie wosku pszczelego czy jego zamiennika i przekształcenie perfum w oleju na formę w sztyfcie albo inaczej stałą. Tutaj możemy zbliżyć się wręcz do maści. Takie formy również popularne były w poprzednich epokach.

Dzisiaj najbardziej powszechna to perfumy w sprayu na bazie alkoholu.

Do tego potrzebne będą też:

• notes do zapisywania receptur i ich modyfikacji,
• blottery (papierki testowe, można kupić lub zrobić samodzielnie z grubego, nasiąkliwego papieru),
• buteleczki (najlepiej szkło apteczne – brązowe, takie jak buteleczki, w których kupujesz olejki) lub inne pojemniki na nasze aromatyczne kompozycje,
• etykiety naklejane na buteleczki, żeby podpisać kompozycje,
• małe pipety szklane (bardziej ekologiczne),
• alkohol do płukania pipet i szklane naczynie do płukania (na początek może to być kieliszek czy słoiczek).

Niezależnie od tego, czy wybierzemy olej, olej+wosk czy alkohol, musimy zadbać o właściwe stężenie substancji aromatycznych.

Na początek, w warunkach domowych i wzorem aromaterapii, pracuje się zwykle „na krople„. Jest to nieprecyzyjna miara, ale za to bardzo prosta w użytkowaniu ;).

Z czasem można pokusić się o pracę z wagą – wagowe odmierzanie składników jest najdokładniejsze. W zapisie receptur przydatne mogą być też części (proporcje lub stosunki) i oczywiście procenty.

Bo dzisiaj liczy się nie tylko zapach. Ważne jest także bezpieczeństwo. Olejki eteryczne i inne składniki perfum to często substancje o silnym działaniu, które mogą być też stosowane w lekach.

Rynek kosmetyczny jest dzisiaj mocno uregulowany. Jeśli kiedyś zdecydujesz się, żeby z domowych perfum zrobić biznes i zajmiesz się wyrobem własnych perfum komercyjnie, to na pewno aspekty prawne są jednymi z pierwszych do opanowania.

Zasady tworzenia perfum DIY na własny użytek można nieco uprościć. Sprawdzi się wiele prostych reguł znanych w aromaterapii. Dobre wskazówki znajdziesz m.in. na stronie Tisserand Institute. Inna podpowiedź to IFRA.

Receptura na perfumy naturalne wg Aromarty

Na koniec pokażę Ci, jak mogą wyglądać naturalne, domowe perfumy.

Własne perfumy DIY – zalety i podsumowanie

Tworzenie perfum naturalnych, mieszanek olejków eterycznych, naturalnych kompozycji zapachowych do kosmetyków to wspaniała przygoda, a jednocześnie wyzwanie i ryzyko uzależnienia ;).

Jest to jak najbardziej możliwe w warunkach domowych – możesz mieć wtedy pełną kontrolę nad tym, czego używasz na własnej skórze i w swoim otoczeniu. Możesz kreować absolutnie wyjątkowe, niepowtarzalne i luksusowe zapachy dla siebie i swoich bliskich. Codziennie możesz pachnieć inaczej i tak, jak sobie wymarzysz i wykreujesz.

Potrzebujesz więcej pomocy? Zobacz moją ofertę wykładów, warsztatów i spotkań z zapachem oraz produkty uczące o zapachu.