Świat zapachu jest fascynujący, ale nadal pozostaje bardzo tajemniczy. Chociaż praca z zapachem daje wiele korzyści, w tym zdrowotnych i finansowych, niewiele dzieje się jeszcze w dziedzinie edukacji i sensoryki w kwestii zapachu. Pora zacząć to zmieniać. Jak i dlaczego? Tego dowiesz się z poniższego wpisu.
Lekcje o zapachu – co tracimy, gdy ich nie robimy
Czy pamiętasz ze szkolnych lat jakąś lekcję dotyczącą zapachu? Analizę dzieł sztuki traktujących o zapachu? Pisanie eseju o motywie zapachu w wybranym dziele literackim? Tworzenie perfum na lekcjach chemii?
Jeśli tak, to zazdroszczę. Ja takich zajęć sobie nie przypominam, mimo licznych prób maczania magdalenek w herbacie lipowej, jeśli wiesz, do czego piję 😉 A przecież zapach to ważny element naszej kultury, historii, ale także dnia codziennego.
Większość z nas chce ładnie pachnieć i używa substancji zapachowych na co dzień. Jednak wiedza o nich pozostaje nadal wiedzą tajemną, hermetyczną, niedostępną…
Kiedyś ta wiedza była przekazywana tylko z mistrza na ucznia, dziś również, albo pilnie strzegą jej przez korporacje działające w branży. Najwyższa pora, by to zmienić.
W szkole uczymy się wielu rzeczy, mniej lub bardziej (nie)potrzebnych, ale nie uczymy się o zapachu. Nie uczymy się wąchać. Potem większość z nas nie potrafi nazywać zapachów ani aromatów ani z nich korzystać np. w kuchni, a przecież jedzenie może być perfumami dla domu.
Nie uczymy się też, jak tworzyć zapachy, nie wiemy, czym pryskamy się co rano przed wyjściem z domu. Jeśli już zwracamy na coś uwagę, to przeraża nas “chemia”, czyli informacje na etykietach.
Nasz kontakt z perfumami ogranicza się przeważnie do zakupów w drogerii i naciskania atomizera, ewentualnie do czytania recenzji przed zakupem. A recenzje perfum mają cel prawie zawsze marketingowy, a nie edukacyjny.
Przez długie lata edukacji karminy literami oczy, ćwiczymy na muzyce słuch, ćwiczymy motorykę na lekcjach wychowania fizycznego, gotujemy, ale nie zajmujemy się zapachem.
Podsumowując – zaniedbujemy zupełnie jeden z naszych najważniejszych, podstawowych zmysłów. Mamy poważne braki w edukacji związanej z zapachem, które warto wypełnić. A jak to zrobić?
Jak rozwijać zmysł węchu?
Super sprawa to lekcje poświęcone zapachowi i zmysłowi węchu w szkole. Na chemii, biologii, a nawet historii czy języku polskim. Takie lekcje zapachowe mogą wzbogacić też inne przedmioty jak plastyka (co powiesz na malowanie zapachem?), historia sztuki czy język łaciński i kultura antyczna. Perfumy starożytnych Rzymian to naprawdę fascynujący temat!
Warto mieć świadomość, że takie tematy istnieją, są ciekawe dla uczniów i potrzebne. Domyślam się, że większość moich koleżanek i kolegów po fachu, czyli nauczycieli nie uczyła się o nich na studiach. Dlatego warto zaprosić na taką lekcję specjalistę albo wziąć udział w kursie czy szkoleniu. Chętnie pomogę. Zobacz więcej w zakładce Oferta.
Jeśli w Twoim miejscu zamieszkania nie ma dostępnych ciekawych ofert edukacyjnych lub nie masz możliwości podróżowania, możesz uczyć się o zapachu online. Tak, to dzisiaj możliwe 🙂
Co jeszcze warto uwzględnić poza zapraszaniem na lekcje ekspertów lub doszkalaniem się? Na przykład organizować wycieczki do różnych ciekawych i aromatycznych miejsc jak ogrody botaniczne czy muzea.
Dzisiejsze muzea nie są nudne. Są często interaktywne, oferują ciekawe lekcje muzealne i warsztaty. Warto odwiedzić np. Muzeum Mydła i Historii Brudu w Bydgoszczy, gdzie poza oglądaniem ciekawych artefaktów, dzieci zrobią własne, pachnące mydełka.
A pozostając dalej w Bydgoszczy, w Aptece pod Łabędziem można zrobić własne, proste perfumy rodem z farmakopei. Mamy dziś fantastyczne możliwości i warto z nich korzystać.
Aromatyczny, sensoryczny ogród w szkole to kolejny pomysł na rozwijanie wrażliwości i inteligencji zapachowej.
Korzystny wpływ zapachu na zdrowie i nie tylko
Zmysł węchu może ratować życie. Pełni ważną rolę w ostrzeganiu przed niebezpieczeństwami jak pożar czy zepsute jedzenie.
Praca z zapachem, taka jak trening węchowy, inaczej trening olfaktoryczny, może przynieść wymierne korzyści zdrowotne, np. stymulować neurogenezę, czyli proces tworzenia nowych połączeń między neuronami w mózgu. Wspiera także synaptogenezę, czyli powstawanie nowych połączeń między komórkami nerwowymi.
Coraz więcej badań naukowych, także klinicznych, wskazuje na korzystny wpływ olejków eterycznych na pamięć i koncentrację. Badania nad aromaterapią i stresem, poprawą jakości snu czy wpływem na nastrój trudno dziś policzyć.
Działanie zapachu na psychikę jest bardzo istotne, ale równie istotne jest działanie farmakologiczne olejków eterycznych stosowanych w aromaterapii na nasz organizm. Szczególnie ważna jest ich rola w chorobach infekcyjnych, terapii chorób i urazów skóry jak oparzenia, łagodzenie nudności czy bólu i stanów zapalnych. Więcej o olejkach przeczytasz we wpisie: Olejki eteryczne – co to jest.
Ponadto nauka o zapachu może mieć praktyczny wymiar i prowadzić do fascynującej i bardzo dochodowej ścieżki zawodowej. Może otworzyć drzwi do zawodów takich jak safety assessor, naukowiec, chemik, toksykolog, perfumiarz czy twórca kosmetyków.
Ale to nie musi być od razu zawód, to może być bardzo przyjemne hobby! Wiedza o zapachach może również pomóc stworzyć coś wyjątkowego dla siebie lub bliskich.
Wybrana bibliografia
Herz, R. S. (2016). The Role of Odor-Evoked Memory in Psychological and Physiological Health. Brain Sciences, 6(3). https://doi.org/10.3390/brainsci6030022
Koulivand, P. H., Khaleghi Ghadiri, M., & Gorji, A. (2013). Lavender and the Nervous System. Evidence-based Complementary and Alternative Medicine : eCAM, 2013. https://doi.org/10.1155/2013/681304
Moss, Mark, i Lorraine Oliver. „Plasma 1,8-Cineole Correlates with Cognitive Performance Following Exposure to Rosemary Essential Oil Aroma”. Therapeutic Advances in Psychopharmacology, t. 2, nr 3, czerwiec 2012, s. 103–13. SAGE Journals, https://doi.org/10.1177/2045125312436573.
Moss, Mark, i in. „Modulation of Cognitive Performance and Mood by Aromas of Peppermint and Ylang-Ylang”. International Journal of Neuroscience, t. 118, nr 1, styczeń 2008, s. 59–77. Taylor and Francis+NEJM, https://doi.org/10.1080/00207450601042094.
Moss, Mark, i in. „Any Sense in Classroom Scents? Aroma of Rosemary Essential Oil Significantly Improves Cognition in Young School Children”. Advances in Chemical Engineering and Science, t. 07, nr 04, 2017, s. 450–63. DOI.org (Crossref), https://doi.org/10.4236/aces.2017.74032.https://aromarta.pl/olejki-eteryczne-co-to-jest/
Perna, S., Spadaccini, D., Botteri, L., Girometta, C., Riva, A., Allegrini, P., Petrangolini, G., Infantino, V., & Rondanelli, M. (2019). Efficacy of bergamot: From anti‐inflammatory and anti‐oxidative mechanisms to clinical applications as preventive agent for cardiovascular morbidity, skin diseases, and mood alterations. Food Science & Nutrition, 7(2), 369–384. https://doi.org/10.1002/fsn3.903
Woo, C. C., Miranda, B., Sathishkumar, M., Dehkordi-Vakil, F., Yassa, M. A., & Leon, M. (2023). Overnight olfactory enrichment using an odorant diffuser improves memory and modifies the uncinate fasciculus in older adults. Frontiers in Neuroscience, 17. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnins.2023.1200448
